Karbonhidratların ismini çok duymuş ama iyi mi kötü mü olduklarını tam olarak anlayamamış olabilirsiniz. Karbonhidratlar temel olarak iki gruba ayırabiliriz: basit ve kompleks. İkisi arasındaki fark aslında kimyasal yapılarıdır, ancak bizi ilgilendiren kısım sağlımızı nasıl etkiledikleri.
Çok genel bir tabirle, basit karbonhidratlar kana çok çabuk karışarak, daha çabuk acıkmamıza ve uzun vadede kilo alımına yol açar (başka hastalıklarla birlikte tabiki.) Kompleks olanları ise vücut hemen parçalayamadığı için kana karışması uzun sürer ve bizi daha çok tok tutar. (Yani alacağımız karbonhidratlar kompleks olmalıdır. :)
Peki hangi yiyecekler basit, hangileri kompleks karbonhidrat içerir?
Basit olanlar, yani zararlı olanlar, en çok rafine edilmiş şeker barındıran maddelerde (evde kullandığımız beyaz şeker de buna dahil) bulunur. Örneğin kola ve gazlı içecekler, kek, mısır şurubu, beyaz undan yapılmış yiyecekler (ekmek, makarna vs.). Bu gruptaki ürünler vitamin, mineral ve lif içermediği veya şekere göre çok az vitamin, mineral ve lif içerdiği için "boş kalori" olarak nitelendirilirler. Yani kalori alırsınız ama vücudunuza faydası olmaz, zararı olur. Vücudunuz gereğinden fazla karbonhidrat aldığında hepsini o an kullanamacağı için fazla olanını depolamaya başlayacaktır. Ve tahmin edebileceğiniz gibi bu karbonhidratlar vücudunuzda yağ olarak depolanır. Bu zararlı yiyecekleri tükettiğinizde kilo almanızın sebebi de budur.
Kompleks olan karbonhidratlarsa, kepek, yulaf, mısır, arpa gibi tahıllarda ve baklagillerde oldukça fazladır. Dolayısıyla bu besinlerle beslendiğinizde, vücudunuz bu besinlerin sağladığı kompleks karbonhidratları (lif vb.) hemen parçalayıp kana karıştıramaz ve daha uzun süre tok hissedersiniz. Ayrıca vücudunuzun ihtiyacı olan mineral vs. de bu besinlerden sağlanmaktadır. Beyaz ekmek yerine tam tahıllı ekmeği, beyaz makarna yerine tam buğday makarnayı seçmemiz de bu yüzdendir. Tam tahıl ve tam buğday bu besinleri kompleks hale getirerek daha sağlıklı olmalarını sağlar.
Tabi burada şu notu düşmek önemli, birçok yiyecek birden fazla besin ögesi içerdiği için tamamen kötü ya da iyi diye nitelendirmek doğru olmaz. Ayrıca vücudumuz şeker de dahil bütün besinlere ihtiyaç duyar ama önemli olan doğru miktarda yemektir. Ancak genel olarak şu kurallara dikkat edebilirsiniz.
İyi karbonhidratlar:
Kalorisi düşük
Besin değeri (lif, protein, vitamin ve mineral bakımından) yüksek
İşlenmiş (rafine edilmiş) şeker ve tahıl barındırmayan (Toz şeker işlenmiş şekerdir!)
Sodyum ve doymuş yağ bakımından düşük
Kolesterol ve trans yağ mümkünse barındırmayan veya çok az barındıranlardır.
Kötü karbonhidratlar:
Kalorisi yüksek
İşlenmiş şeker oranı yüksek (beyaz şeker, bal, meyve suları vs.)
İşlenmiş tahıl oranı yüksek (beyaz un)
Besin değeri düşük veya hiç olmayan
Sodyum bakımından yüksek
Doymuş yağ, trans yağ ve kolesterol bakımından yüksek olanlardır.
Şeker ve yağlarla ilgili ayrıca postlarımız yayınlanacaktır.
Kaynak: http://www.livescience.com/51976-carbohydrates.html
